آواز یاریار و علت ماندگاری آن در ایل بهمئی

به گزارش پایگاه خبری عصر آشنا: ایل بهمئی، به‌عنوان یکی از ایلات اصیل و کهن ایران، دارای فرهنگ و سنت‌های غنی است که در طول قرن‌ها حفظ و تقویت شده‌اند. در میان این سنت‌ها، موسیقی و آواز جایگاه ویژه‌ای دارد و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای بیان احساسات، انتقال ارزش‌ها و حفظ هویت فرهنگی ایل شناخته می‌شود. آواز یاریار یکی از مهم‌ترین و غنی‌ترین اشکال موسیقی سنتی در ایل بهمئی است که به‌عنوان یک نماد فرهنگی و اجتماعی در این منطقه شناخته می‌شود. این آواز با ویژگی‌های خاص خود، نه‌تنها به‌عنوان یک وسیله تفریحی بلکه به‌عنوان ابزاری برای انتقال احساسات، روایت داستان‌ها و حفظ هویت فرهنگی عمل می‌کند. در این مختصر به بررسی نقش آواز یاریار و دلایل ماندگاری آن در ایل بهمئی خواهیم پرداخت و تأثیرات آن را بر زندگی افراد ایل بررسی خواهیم کرد.

تعریف و ویژگی‌ها

آواز یاریار نوعی موسیقی آوازی است که در میان ایل بهمئی رواج دارد و معمولاً در مراسم مختلف اجتماعی، فرهنگی و مذهبی اجرا می‌شود. این آوازها اغلب با مضامین عاشقانه، حماسی، مذهبی و حتی تاریخی همراه هستند و به‌صورت گروهی یا انفرادی خوانده می‌شوند. یاریار معمولاً با ساز محلی نی همراهی می‌شود و ساختار ملودیک آن ساده و درعین‌حال عمیق و احساس‌برانگیز است. یکی از ویژگی‌های بارز آواز یاریار، ارتباط تنگاتنگ آن با زندگی روزمره و تجربیات مردم ایل است. این آوازها اغلب روایتگر داستان‌هایی از عشق، رشادت، طبیعت و اعتقادات مذهبی هستند و به همین دلیل، برای شنوندگان بسیار جذاب و معنادارند.

تاریخچه آواز یاریار

 آواز یاریار ریشه‌های عمیق تاریخی دارد که به دوران گذشته برمی‌گردد. این آواز به‌طور سنتی در مراسم‌ها و جشن‌ها اجرا می‌شود و به‌عنوان یک وسیله برای بیان احساسات و روایت داستان‌های محلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تاریخچه این آواز نشان‌دهنده غنای فرهنگی ایل بهمئی است که از نسل‌های گذشته به امروز منتقل شده است. در واقع، آواز یاریار بخشی از زندگی روزمره افراد ایل بوده و در مناسبت‌های مختلف مانند عروسی‌ها، جشن‌ها، مراسم سوگواری و دیگر رویدادهای اجتماعی اجرا می‌شود. این آوازها معمولاً با لحن‌های ملایم و متن‌های شاعرانه همراه هستند که به عمق احساسات انسانی اشاره دارند.

نقش موسیقی یاریار در انسجام اجتماعی

آواز یاریار به‌عنوان یک عنصر پیونددهنده، در ایجاد و تقویت روابط اجتماعی مؤثر است. در مراسم‌های سوگ(که بیشتر به نام سِرُو نامیده می‌شود)، این آوازها به افراد کمک می‌کنند تا احساسات خود را ابراز و همدردی و همبستگی را در میانشان تقویت کنند. همچنین، آواز یاریار می‌تواند به‌عنوان یک وسیله نمادین برای یادآوری ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی عمل کند که در نهایت منجر به تقویت ارتباطات درونی ایل می‌شود.

حضور افراد مختلف، از جمله خانواده، دوستان و آشنایان در این مراسم، منجر به ایجاد فضایی از همدلی و همکاری می‌شود. آواز یاریار در این شرایط به‌ویژه در زمان‌های سوگ، احساس همدردی و تعلق را تقویت می‌کند و به زندگی اجتماعی رنگ و بوی جدیدی می‌دهد. این موضوع نه‌تنها از نظر روحی، بلکه از لحاظ فرهنگی نیز به حفظ جامعه کمک شایانی می‌کند.

نقش آواز یاریار در زندگی اجتماعی و فرهنگی ایل بهمئی

۱- تقویت همبستگی اجتماعی: آواز یاریار در مراسم مختلف ایل بهمئی، از جمله عروسی‌ها، جشن‌ها، مراسم سوگواری و حتی در کارهای جمعی مانند درو و چوپانی، اجرا می‌شود. این آوازها به‌عنوان ابزاری برای ایجاد هماهنگی و همبستگی میان اعضای ایل عمل می‌کنند. در مراسم گروهی، یاریار به‌عنوان یک فعالیت جمعی، حس تعلق و مشارکت را تقویت می‌کند و به افراد احساس می‌دهد که بخشی از یک کل بزرگ‌تر هستند.

۲- انتقال ارزش‌های فرهنگی و تاریخی: آواز یاریار به‌عنوان یک رسانه شفاهی، نقش مهمی در انتقال ارزش‌های فرهنگی، تاریخی و اخلاقی ایل بهمئی ایفا می‌کند. بسیاری از این آوازها حاوی داستان‌ها و روایت‌هایی هستند که به گذشته ایل، قهرمانی‌ها، عشق‌ها و رنج‌های آن‌ها اشاره می‌کنند. از این طریق، نسل‌های جدید با تاریخ و فرهنگ ایل خود آشنا می‌شوند و این ارزش‌ها در ذهن آن‌ها نهادینه می‌شود.

۳- بیان احساسات و عواطف: آواز یاریار به‌عنوان یک هنر موسیقایی، ابزاری قدرتمند برای بیان احساسات و عواطف انسانی است. در مراسم سوگواری، این آوازها به‌عنوان مرثیه‌هایی برای تسلی خاطر بازماندگان خوانده می‌شوند، درحالی‌که در جشن‌ها و عروسی‌ها، شادی و نشاط را به جمع منتقل می‌کنند. این توانایی در بیان احساسات متنوع، یاریار را به یک هنر همه‌جانبه و پرکاربرد تبدیل کرده است.

دلایل ماندگاری آواز یاریار در ایل بهمئی

۱- انتقال فرهنگ: یکی از دلایل اصلی ماندگاری آواز یاریار، توانایی آن در حفظ و انتقال فرهنگ و آداب‌ورسوم ایل بهمئی است. آواز یاریار داستان‌ها و تجربیات زندگی را روایت می‌کنند و ارزش‌های فرهنگی را به نسل‌های جدید منتقل می‌سازند. نزدیکی به ضعف هویت فرهنگی در دنیای مدرن، حفظ و انتقال این نوع موسیقی ضروری به نظر می‌رسد.

۲- احساسات مشترک: این آوازها معمولاً احساسات مشترک مانند عشق، دوستی، غم و شادی را بیان می‌کنند که باعث ایجاد ارتباط عاطفی میان افراد می‌شود. این ارتباط عاطفی نه‌تنها روابط فردی را تقویت می‌کند بلکه باعث ایجاد حس همبستگی اجتماعی نیز می‌شود.

۳- تجربه جمعی: اجرای گروهی این آوازها در مراسم مختلف، تجربه‌ای جمعی را برای اعضای ایل فراهم می‌آورد که باعث تقویت پیوندهای اجتماعی می‌شود. این تجربه جمعی نه‌تنها احساس تعلق را افزایش می‌دهد بلکه به ایجاد یک فرهنگ مشترک کمک می‌کند.

۴- پویایی و انعطاف‌پذیری: آواز یاریار توانسته است خود را با تغییرات زمانه تطبیق دهد. این موسیقی به‌طور فعال در مناسک معاصر جامعه استفاده می‌شود و جدیدترین تجارب و احساسات را منعکس می‌کند. توانایی این موسیقی برای دلبستگی به موضوعات مختلف و احساسات متنوع، عامل ماندگاری آن در بین اعضای ایل است.

۵- حفظ زبان محلی: یکی دیگر از دلایل ماندگاری آواز یاریار، حفظ زبان محلی است. متن‌های این آوازها معمولاً به زبان محلی نوشته شده‌اند که کمک شایانی به حفظ زبان مادری و فرهنگ بومی می‌کند.

۶- ارتباط عمیق با هویت ایلی: یکی از اصلی‌ترین دلایل ماندگاری آواز یاریار، ارتباط عمیق آن با هویت ایلی و فرهنگی ایل بهمئی است. این آوازها به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی ایل، در طول نسل‌ها حفظ شده‌اند و به‌عنوان نمادی از هویت جمعی ایل شناخته می‌شوند. برای اعضای ایل، یاریار تنها یک هنر موسیقایی نیست، بلکه بخشی از وجود و تاریخ آن‌هاست.

۷- کارکردهای اجتماعی و فرهنگی: آواز یاریار به دلیل کارکردهای اجتماعی و فرهنگی متنوعی که دارد، توانسته است در طول زمان ماندگار بماند. این آوازها در مراسم مختلف اجتماعی اجرا می‌شوند و به‌عنوان ابزاری برای تقویت روابط اجتماعی، ایجاد همبستگی و انتقال ارزش‌ها عمل می‌کنند. این کارکردها باعث شده‌اند که یاریار نه‌تنها به‌عنوان یک هنر، بلکه به‌عنوان یک نیاز اجتماعی در ایل بهمئی مطرح باشد.

۸- انتقال شفاهی و آموزش غیررسمی: ماندگاری آواز یاریار تا حد زیادی مدیون سیستم انتقال شفاهی آن است. این آوازها از نسلی به نسل دیگر و از طریق آموزش غیررسمی منتقل می‌شوند. کودکان و نوجوانان ایل بهمئی از طریق گوش دادن به آوازهای بزرگان و مشارکت در مراسم، این هنر را می‌آموزند و آن را حفظ می‌کنند. این روش انتقال، باعث شده است که یاریار به‌رغم تغییرات اجتماعی و فرهنگی، همچنان زنده بماند.

۹- سادگی و انعطاف‌پذیری: ساختار ساده و انعطاف‌پذیر آواز یاریار نیز از دلایل ماندگاری آن است. این آوازها به‌راحتی می‌توانند با تغییرات زمانه سازگار شوند و مضامین جدیدی را در خود جای دهند. این انعطاف‌پذیری باعث شده است که یاریار بتواند در شرایط مختلف اجتماعی و فرهنگی، همچنان موردتوجه و استفاده قرار گیرد.

۱۰- اهمیت معنوی و فرهنگی: پیوند عمیق آواز یاریار با آداب‌ورسوم دینی و فرهنگی، این موسیقی را به‌عنوان یک عنصر معنوی به‌عنوان وجود آورنده‌ احساس مرتبط با مناسک سوگواری و یادآوری وقایع زندگی معرفی می‌کند. در زمان‌های سوگ، آواز یاریار به تقویت پیوندهای معنوی و احساسی کمک می‌کند که در نهایت منجر به تقویت هویت جمعی و اجتماعی افراد می‌شود.

چالش‌های پیش روی

با وجود ماندگاری طولانی آواز یاریار، این هنر با چالش‌هایی نیز مواجه است. تغییرات سریع اجتماعی و فرهنگی، تأثیرات مدرنیزاسیون و نفوذ رسانه‌های جدید، مهاجرت جوانان به شهرها، کاهش مراسم سنتی و نفوذ فرهنگ‌های جدید، از جمله عواملی هستند که می‌توانند تداوم این هنر را تهدید کنند. برای حفظ آواز یاریار، نیاز به تلاش‌های هدفمند برای ثبت، آموزش و ترویج این هنر در میان نسل‌های جدید وجود دارد. علاوه بر این استفاده از فناوری‌های نوین و رسانه‌های اجتماعی می‌تواند به ترویج و محبوبیت بیشتر این آواز کمک کند و امکان ارتباط نسل‌های مختلف را فراهم آورد.

نتیجه‌گیری

آواز یاریار در ایل بهمئی نه‌تنها به‌عنوان یک شکل هنری، بلکه به‌عنوان یک پیونددهنده فرهنگی و اجتماعی، نقش مهمی در تقویت هویت و انسجام اجتماعی ایفا می‌کند. ماندگاری این آواز به‌واسطه قابلیت انتقال فرهنگی، پویایی در تطبیق با شرایط روز و حمایت اجتماعی از سوی اعضای ایل است. با وجود چالش‌های موجود، این آواز به‌عنوان یک میراث فرهنگی و هنری ضروری است که همچنان باید حفظ و تقویت شود.

توجه به اهمیت آواز یاریار در زندگی اجتماعی و فرهنگی ایل بهمئی می‌تواند به درک بهتری از ساختارهای اجتماعی و فرهنگی این جامعه کمک کند و به حفظ ارزش‌ها و آداب این ایل در دنیای مدرن یاری رساند. بدین ترتیب، افزایش آگاهی در مورد نقش و اهمیت آواز یاریار می‌تواند به تقویت هویت فرهنگی و اجتماعی ایل بهمئی و حفظ آن به‌عنوان سرمایه‌ای فرهنگی در مواجهه با تغییرات عصر حاضر کمک نماید.